Hỏi: Tôi có ký hợp đồng với công ty X từ cuối tháng 10 năm 2021, thời hạn hợp đồng là cuối tháng 5 năm nay. Trong hơp đồng hai bên có thỏa thuận nếu không hoàn thành đúng dự án và tiến độ yêu cầu thì sẽ bị phạt gấp 5 lần so với giá trị của hợp đồng giá trị của hợp đồng là 20 triệu. Vậy 5 lần sẽ là 100 triệu. Nếu tôi vi phạm hợp đồng thì theo như pháp luật đưa ra tôi có phải đền bù 100 triệu hay không? Theo điều khoản trong hợp đồng thì mức phạt vi phạm không quá 8%. Điều này có đúng quy định và áp dụng như thế nào? Mong Luật sư tư vấn cụ thể cho tôi.
Trả lời:
Phạt vi phạm hợp đồng là trách nhiệm dân sự do thỏa thuận giữa các bên trong hợp đồng, theo đó bên vi phạm nghĩa vụ phải khắc phục hậu quả bằng cách nộp một khoản tiền cho bên có quyền lợi bị ảnh hưởng một khoản tiền phạt nhất định. Đây là một chế tài khá phổ biến trong quan hệ hợp đồng nhằm răn đe, phòng ngừa vi phạm, giáo dục ý thức tuân thủ các cam kết đã ghi nhận trong hợp đồng, làm tăng tính tự giác thực hiện của các bên và trừng phạt bên có vi phạm hợp đồng.
Tuy nhiên, không phải ai cũng nắm rõ các quy định về về phạt vi phạm hợp đồng như việc hai bên không thỏa thuận về vấn đề phạt vi phạm hợp đồng hoặc mức tiền phạt vượt quá so với quy định pháp luật nên quyền lợi của mỗi bên có thể bị ảnh hưởng.
Theo quy định tại Điều 418 Bộ luật Dân sự 2015 về thực hiện hợp đồng có thoả thuận phạt vi phạm hợp đồng như sau:
“1. Phạt vi phạm là sự thoả thuận giữa các bên trong hợp đồng, theo đó bên vi phạm nghĩa vụ phải nộp một khoản tiền cho bên bị vi phạm.
2. Mức phạt vi phạm do các bên thoả thuận.
3. Các bên có thể thoả thuận về việc bên vi phạm nghĩa vụ chỉ phải nộp tiền phạt vi phạm mà không phải bồi thường thiệt hại hoặc vừa phải nộp phạt vi phạm và vừa phải bồi thường thiệt hại; nếu không có thoả thuận trước về mức bồi thường thiệt hại thì phải bồi thường toàn bộ thiệt hại.
Trong trường hợp các bên không có thoả thuận về bồi thường thiệt hại thì bên vi phạm nghĩa vụ chỉ phải nộp tiền phạt vi phạm”.
Theo quy định này, Bộ luật Dân sự không ràng buộc về mức phạt vi phạm, các bên thỏa thuận về việc phạt vi phạm trong nội dung của hợp đồng.
Về mức phạt vi phạm hợp đồng trong Luật Thương Mại 2005 có quy định: “Mức phạt đối với vi phạm nghĩa vụ hợp đồng hoặc tổng mức phạt đối với nhiều vi phạm do các bên thoả thuận trong hợp đồng, nhưng không quá 8% giá trị phần nghĩa vụ hợp đồng bị vi phạm, trừ trường hợp quy định tại Điều 266 của Luật này”.
Trong quan hệ hợp đồng giữa một bên là thương nhân với một bên không phải là thương nhân thì áp dụng quy định của Bộ luật Dân sự 2015, nếu bên không phải là thương nhân lựa chọn áp dụng quy định của Luật thương mại 2015 thì áp dụng quy định của Luật thương mại.
Như vậy, trong trường hợp này nếu các bên đủ điều kiện có thể lựa chọn áp dụng quy định của Luật thương mại về phạt vi phạm trong nội dung hợp đồng. Theo đó, thì mức phạt vi phạm là không quá 8% giá trị phần nghĩa vụ hợp đồng vi phạm, khi hai bên thỏa thuân mức phạt vượt quá 8% giá trị nghĩa vụ hợp đồng vi phạm (gấp 5 lần giá trị hợp đồng) thì Tòa án thường áp dụng mức phạt tối đa là 8%. Trong trường hợp này giá trị hợp đồng mà bạn ký với đối tác là 20 triệu, để xác định được mức phạt áp dụng trong trường hợp này cần căn cứ vào phần giá trị hợp đồng mà bạn vi phạm. Nếu bạn vi phạm toàn bộ hợp đồng thì mức phạt là 8% của 20 triệu chứ không phải 100 triệu như thỏa thuận.